Civis Mundi Digitaal #152
Schone waterstof? Vergeet dat maar!
Sinds 2020 veroorzaakt waterstof een mondiale geestdrift. Hoewel deze brandstof het voordeel heeft zelf geen CO2 uit te stoten, is voor zijn productie fossiel gas, steenkool of olie noodzakelijk. En dat zorgt ervoor dat de waterstofindustrie nu 2% van de mondiale uitstoot van CO2 vertegenwoordigt. Er zijn hierbij twee elkaar concurrerende technieken.
De één, door zijn promotors “groene waterstof” genoemd, berust op een methode genaamd water-elektrolyse, die geen of weinig CO2 met zich brengt tijdens de productie. Maar met 0,1% van de mondiale waterstof-productie is deze techniek nog niet meer dan een vage belofte. De hiervoor nodige gigantische investeringen remmen de productie af en deze “groene waterstof” is op dit moment nog drie keer duurder dan fossiele waterstof.
De olie- en gas-industriëlen verdedigen een andere techniek die zij de hemel in prijzen, genaamd “blauwe waterstof”. Herdoopt als “schone waterstof” door TotalEnergies zou deze “economische voordelen” hebben volgens de Italiaanse ENI en het Engels-Nederlandse Shell. Het betreft één van de zeldzame “bewezen technologieën” in staat om de productie van elektriciteit, van cement, van chemische producten, staal… gezond te maken, laat het grote Amerikaanse ExxonMobil enthousiast weten. BP eist publieke steun om de productie op grote schaal te bevorderen. Blauwe waterstof is absoluut “noodzakelijk” om de klimaatdoelen te bereiken, volgens de grote Noorse oliemaatschappij Equinor.
Om blauwe waterstof te krijgen moet men de verbrandingsrook zuiveren met de hulp van een speciale industriële installatie in staat om een deel van de CO2 op te vangen. De industriëlen zouden zo kunnen voortgaan met het exploiteren van de actuele productieplaatsen en hun installaties voor de exploitatie van natuurlijk gas, dankzij het toevoegen van een CO2-afvangende installatie verbonden met een infrastructuur voor transport en opslag, en door te investeren in nieuwe productiecapaciteiten om zo de afhankelijkheid van fossiele energie te verlengen.
Maar er blijft ook een niet geringe tegenvaller over. Met een installatie voor het afvangen van CO2 vermindert zeker de koolstofafdruk van waterstof producerende fabrieken, maar zij is verre van nul. Deze uitstoot kan toegewezen worden aan drie factoren: het weglekken van methaan, inherent aan de exploitatie van natuurlijk gas; de CO2-afvangende installaties zelf, die niet te totale uitstoot afvangen; en de noodzaak van een oplosmiddel op basis van amine, verwant aan ammoniak, waarvan de productie zeer slecht is voor het klimaat.
De conclusie van een onderzoek van het Engelse “DeSmog”, gespecialiseerd in de strijd tegen klimaat-desinformatie, is zeer duidelijk: van de 46 door het Internationaal Energie-agentschap geïnventariseerde projecten in de Europese Unie, het Verenigd Koninkrijk en Noorwegen zijn er 27 die daarbij de bouw van installaties voor de productie van waterstof betrekken. Deze nieuwe installaties – die dreigen onze afhankelijkheid van fossiel gas te vergroten – consumeren jaarlijks 48 miljard kubieke meter natuurlijk gas. Rekening houdend met de impact van methaanlekken en niet-afgevangen CO2 dreigen de 46 blauwe waterstofprojecten jaarlijks samen rond de 38 miljoen ton CO2 uit te stoten. Daarenboven kan de productie van het oplosmiddel op basis van amine ook nog eens 33 miljoen ton CO2 extra de lucht in stoten.
“Wij moeten heel erg voorzichtig zijn met blauwe waterstof. Een niet goed beheerste ontwikkeling zal de uitstoot CO2 enorm vergroten en de creatie van een nieuwe vraag naar gas zal de problemen inzake energie-veiligheid fors vergroten”, aldus Lorenzo Sani van de denktank “Carbon Tracker”. Paul Martin, chemisch ingenieur van “Spitfire Research” gespecialiseerd in de decarbonisatie van de chemische industrie, voegt daaraan het volgende toe: “Deze waterstof is meer “zwartachtig blauw” dan “blauw” en de technologische innovaties op het gebied van fossiele waterstof veranderen daar niets aan.”
“Hydrogen Europe” wuift al deze ongerustheden weg: “Men moet de zaken in hun geheel zien. Met blauwe waterstof is er minder uitstoot van CO2 als men natuurlijk gas als bron van brandstof gebruikt. Jullie bekritiseren het feit dat wij zeggen de uitstoot te verminderen. Daar begrijp ik niets van. Jullie willen dat ik toegeef dat wij veel CO2 uitstoten met blauwe waterstof. Dat is absoluut niet waar”, aldus de algemeen directeur van Hydrogen Europe.
Volgens de huidige Europese regels mag de productie van 1 kg waterstof, om gekwalificeerd te worden als “laag koolstof ”, niet de grens passeren van 3,38 kg van het equivalent aan CO2. Maar of een installatie van blauwe waterstof wel of niet beantwoordt aan deze definitie, zal uiteindelijk afhangen van de rekenmethode die de Europese Commissie voor de uitstoot zal gaan gebruiken na een uitspraak van het Europese Parlement, en daarmee het wel of niet toekennen van Europese subsidies voor de productie van blauwe waterstof. Gezien de machtige lobby van de fossiele brandstofindustriëlen mag je het ergste vrezen. Eén ding is zeker: het gevecht rond de kleuren van waterstof is begonnen.
Geschreven in november 2024