Germaanse mythologie
Civis Mundi Digitaal #153
door Piet Ransijn
Bespreking van Jean-Baptiste Rendu en François Emion, Atlas van de Noordelijke mythologie: De godenwereld van Vikingen en Germanen. Noordboek, 2024.
Op de omslag: De wilde jacht van Odin door Peter Nicolai Arbo (1872)
Over de strijd tussen de goden en de krachen van het kwaad
Deze atlas in ruim A4 formaat is kleurrijk geïllustreerd met tal van imposante, vooral Scandinavische en Duitse kunstwerken. De inhoud begint met oorsprongs- of scheppingsmythen en gaat verder over godheden als de Asen en de Wanen, fabeldieren, reuzen en andere fantastische wezens. Het eindigt met de apocalyptische godenschemering in de eindtijd, een eindstrijd waarin vrijwel alle goden worden verslagen in een strijd met de reuzen. Maar daarna begint een lichte nieuwe wereld, alsof een nieuwe lente begint.
Het boek is gebaseerd op de overgeleverde Edda-liederen, de Poëtische Edda en de Prozaïsche Edda, die in verschillende varianten zijn overgeleverd vanuit een mondelinge traditie, die door de IJslandse dichter en geschiedschrijver Snorri Sturluson (1178-1241) en de Deense monnik en geschiedschrijver Saxo Grammaticus (ca. 1150-na 1208) op schrift zijn gesteld. Daarvan zijn Nederlandse vertalingen gemaakt door Jan de Vries en Marcel Otten.
Vooral tijdens de Romantiek herleefde de belangstelling voor de Germaanse mythologie, in het bijzonder in de muziekdrama’s van Richard Wagner. (Zie CM 144) Gezien de datering vann de op geschrift stelling zijn christelijke invloeden niet uitgesloten. Bijv. wat betreft de conceptie van de eindtijd, hoewel de vormgeving typisch Germaans is. De Vikingen kunnen worden beschouwd als een Germaans volk. Naast christelijk invloeden worden ook eerdere Indo-Europese invloeden verondersteld. Hetgeen aannemelijk wordt door overeenkomsten met andere mythologieën.
De auteurs zijn resp. historicus en docent Scandinavische studies aan de Sorbonne in Parijs.
Ze hebben een leesbaar boek geschreven met vele korte, rijk geïllustreerde hoofdstukken en paragrafen, die overzichtelijk zijn ingedeeld. Een prachtig einde jaars- of Kerstgeschenk, hoewel het weinig christelijk is, maar wel onze voorchristelijke wortels blootlegt.
Nilfheim en Muspellsheim
Scheppingsmythen
“Aanvankelijk was het oneindige Niets / Er was zand noch zee noch ijskoude golven / Aarde was er niet, noch een hemel erboven / Enkel een gapende leegte en nergens gras.” (Poëtische Edda, Völuspa: ‘visioen van de zieneres’, 3e strofe. De overeenstemming met de scheppingshymne uit de Rigveda is treffend, zie CM 122 Deel 1 en H.J. Störig, Geschiedenis van de filosofie Deel 1, p32)
In de voorwereldse onpeilbaar diepe afgrond Ginnungsgagap “heerste zo’n kilte dat iedereen die zich daar bevond, onmiddellijk veranderde in een blok ijs. Aan de uiteinden van deze angstaanjagende kloof bevonden zich twee even monsterlijke als kwaadaardige werelden. De noordelijke wereld, Nilfhem of ‘Nevelhel’ was het rijk van ijs, koude en nachtelijke duisternis... Muspellsheim of de zuidelijke ‘Vuurwereld’ was het rijk van het gewelddadige licht, vuur en ondraaglijke hitte... Door de warme hitte uit het zuiden begon het ijs te smelten. Uit het contact tussen beide uitersten werd leven geboren in de vorm van waterdruppels. Hieruit ontsprong een reus ein menselijke gedaante: Ymir of ‘Bruller’. Dit eerste levende wezen was verantwoordelijk voor de schepping van de aarde.” (p12,13)
Ymir wordt gezoogd door de goddelijke koe Audhumla, waardoor hij in leven blijft. Deze koe wekt ook de eerste man Buri tot leven uit een ijsblok door eraan te likken. Uit het nageslacht van deze man komen de goden Odin en zijn broers Vili en Vé voort. Zij strijden met de reuzen en met behulp van magische krachten verslaan zij ook Ymir. De heilige koe komt behalve in India ook voor in de Griekse, Egyptische en Keltische mythologie.
De wereldboom Yggdrasil en de negen werelden
Deze boom is een ander universeel symbool. De boom verbindt hemel en aarde en staat voor vruchtbaarheid en de cyclus van leven en dood. De reusachtige wereld-es, of misschien een taxus, had altijd groene bladeren en was de as waar de negen werelden omheen waren georganiseerd. Deze boom heeft drie wortels. Een ervan ligt in Asgaard, het godenrijk van de Asen. Daaruit ontspringt een heilige stroom waaruit de Nornen of schikgodinnen de boom begieten. Dat zijn de meesteressen die een ieders lot beschikken. Een andere wortel gaat naar het ‘rijk van de reuzen’ Jötunheim, vooral in de ’fontein van Minir’, de bron van alle wijsheid. De derde wortel daalt af naar Nilfheim, ‘Nevelheim’, een wereld van mist en barre kou, waar zich ook een hete bron bevindt [zoals in IJsland].
https://www.dbnl.org/tekst/verm064vana01_01/verm064vana01_01_0035.php
Thor, de Midgardslang en Hymir. Illustratie van L.M. Moe in Oldemoders Fortaelling om Nordens Guder, 1890
De negen werelden vormen in de vroegste beschrijvingen concentrische cirkels om de wereldboom, omsloten door een oceaan in een oerafgrond. Daarin zwemt de gigantische ‘midgaardslang’, die de aarde omkranst. In latere beschrijvingen bevinden zich drie werelden boven elkaar. Bovenin het rijk der Asen, waarin zich ook het Walhalla bevindt, de hal of het hemelse paleis van de gevallenen, die Odins leger versterken en door de ‘krijgsmeisjes’ of Walküren, Valkyrja’s, worden binnengeleid. Bovenin bevinden zich ook Alfheim, het rijk van de lichtgevende witte engelachtige elfen en het Vanaheim het rijk der Wanen, een soort van vredelievende godheden, die met vruchtbaarheid worden geassocieerd.
Midgaard, het ‘hof in het midden’ wordt bewoond door het eerste mensenpaar en hun afstammelingen. Daarnaast ligt het rijk der reuzen Jötunheim en verder Svartalfheim, het rijk van de zwarte alven, die op demonen lijken. Ondergronds zijn er de wereld van vuur Muspellsheim, gescheiden door de afgrondelijke kloof Ginnungsgagap van de wereld van mist en kou Nilfheim waaruit de wereld is ontstaan. Diep onder de aarde ligt Helheim, de wereld van de doden, waar de godin Hel heerst. Het Walhalla was bestemd voordoden die in de strijd zijn gevallen. Hoewel die werelden gescheiden zijn door muren, omheiningen en rivieren, is er wel contact mogelijk en bestrijden de bewoners van die werelden elkaar te vuur en te zwaard en met magische krachten.
Walhalla (1896) van Max Brückner. Decorstuk voor Richard Wagners opera Götterdämmerung.
https://historianet.nl/beschavingen/vikingen/vikingen-gaven-alles-voor-walhalla https://nl.wikipedia.org/wiki/Asen_%28mythologie%29
De Asen bevechten de Wanen
Asen en Wanen
oo is de leidende god van de Asen met aan zijn zijde zijn vrouw Frigg, godin van de liefde, huwelijk en moederschap. Zijn broers Vé en Vrill zijn reeds genoemd. Zijn zoon Thor is de machtige god van de donder, die strijdt tegen reuzen en dwergen. Balder, ook een zoon van Odin, is de god van de levenskracht en Tyr is de god van de hemel. Ze zijn allemaal verwant met Odin. Behalve de indringer Loki, god van het onheil en illusies, die een zoon van reuzen is, maar is toegelaten tot het rijk van de goden, waar zij verblijven in vorstelijke paleizen, waarvan het Walhalla het weelderigste is.
De Asen zijn krijgsgoden, terwijl hun rivalen de Wanen worden geassocieerd met vruchtbaarheid en handel en welvaart beschermen. Njord is hun belangrijkste godheid, die staat voor voorspoed en rijkdom. Hij is de vader van de tweeling Freyr en Freyja, die geluk en vruchtbaarheid, resp. liefde, schoonheid en erotiek vertegenwoordigen. Freyja wordt vergeleken met Venus en de Romeinse godin Minerva, die evenals Freyja een krijgshaftige kant heeft. Verder zijn er nog de Disen, krijgshaftige godinnen, die de menselijke lotsbestemming bepalen en lijken op de Nornen.
De strijd tussen de Asen en de Vanen heeft mogelijk te maken met de stijf tussen oorspronkelijke bewoners en Indo-Europese nieuwkomers. De godenstrijd bleef onbeslist en eindigde in vredesbesprekingen en schikkingen. Gijzelaars en goden werden uitgewisseld. Njord en zijn kinderen Freyr en Freyja gingen naar de Asen en werden daar belangrijke godheden.
https://socialstudieshelp.com/norse-mythology-from-yggdrasil-to-ragnarok/
https://www.etsy.com/nl/listing/1656195966/ragnarok-downloaden-digitale-kunst
Ragnarok, de godenschemering
Maar ook de goden hebben geen eeuwig leven en zouden ten onder gaan in de Ragnarok, ‘godenschemering’ of ‘noodlot van de goden’. Het begin met de dood van Frigg en van Balder, zoon van haar en Odin, een stralende en rechtvaardige god. De aarde opent zich. Monsterlijke wezens komen vrij. De midgaardsslang ontketend een dodelijke vloedgolf, die alle reuzen meesleurt, die op weg zijn om de goden te bevechten. De hemel staat in lichterlaaie als de vuurreus Surt oprijst. “Alle krachten van het kwaad komen samen op Vrigriör, het slagveld van de goden... die het dagenlang opnemen tegen de reuzen van ijs en vuur en alle wezenv die symbool staan voor de vernietigende krachten. De strijd is even heftig als zinloos... Surt ontsteekt het hellevuur dat de wereld verzwelgt,” aldus het visioen van Völuspa, dat in verband wordt gebracht met de Apocalyps en met Indo-Europese verhalen. (p34,35) Het zou ook de maken kunnen hebben met de ondergang en eindtijd van de Germaanse cultuur, die oplost in het christendom
Na de ondergang volgt een wedergeboorte in een nieuw begin. Balder en andere zonen van Odin keren terug evenals het nageslacht van Thor. Frigg en Freyja hebben het overleefd, evenals de godin van de eeuwige jeugd Iöunn. Alle krachten die chaos en vernieling veroorzaakten, zijn daarentegen omgekomen.” (p44) Alsof er een zuivering heeft plaatsgevonden.
Ook een man en vrouw hebben het overleefd, verstopt in het woud, en om de wereld opnieuw te bevolken. De zon schijnt weer, nadat deze was verzwolgen door de reusachtige wolf Sköll. Zielen van rechtschapen mensen zijn terechtgekomen in een paradijsachtig verblijf, dat doet denken aan de christelijke hemel, maar in het oude godenrijk Asgaard is gelegen.
Odin op zijn schimmel Sleipnir vergezeld van twee wolven en twee raven
Oppergod Odin
Bij de Germanen heet Odin ‘Wodan’. Hij heeft één helderziend oog, waarmee hij de werelden overziet, en draagt een breedgerande hoed, een mantel en een magische speer, die altijd zijn doel treft. Hij rijdt op zijn achtbenige schimmel Sleipnir door de hemelse regionen. Het doet denken aan het paard van Sinterklaas, die een kerstening van Wodan is. Er zitten twee wolven aan zijn voeten die om beurten waken en slapen, en twee raven vergezellen hem, die het denken en het geheugen symboliseren.
Odin is een krijgsgod, behalve met grote kracht en (strategisch) alwetend inzicht is hij begiftigd met sjamanistische gaven, magische kennis en andere bovennatuurlijke krachten. Hij kan van gedaante veranderen en zich snel als de bliksem verplaatsen. Hij is ook de beschermgod van de dichtkunst. Hij kan echter ook bedriegen, jaloers en grillig zijn en is niet vrij van (menselijke) tegenstrijdigheden, hoewel hij ook een god van gerechtigheid is. Kortom, een complexe figuur.
Thior, Tiu en Loki https://theodinson.wordpress.com/heroes-in-hypertext/thor-the-odinson/;
https://nl.wikipedia.org/wiki/T%C3%BDr; https://laforgeduviking.fr/content/37-symbole-loki-mythologie-nordique
De dondergod Thor en Tyr, de god van de gerechtigheid en Loki, de listige god.
Thor is gewapend met zijn verpletterende hamer die door toverkracht altijd weer in zijn hand terugkeert evenals de speer van Odin. Hij werpt bliksemschichten en is onkwetsbaar met zijn ijzeren handschoenen en krachtgevende gordel. Naast de hamer van Thor en de speer van Odin is er nog het magische zwaard van Freyr. De onoverwinnelijke Thor, beschermer van goden en mensen, wint vele gevechten met kwade krachten, reuzen en demonen.
Tyr is de god van strategisch inzicht en de rechtvaardige oorlog, oorspronkelijk een hemelgod, die in Duitsland Tiu of Ziu heet. Dinsdag is van hem afgeleid, woensdag van Wodan en donderdag van Thor of Donar en vrijdag van Frigg, de vrouw van Odin. Tyr is de tegenpool van de listige god Loki.
Loki was een reuzenzoon, mogelijk oorspronkelijk een vuurdemon, een bedrieger, verleider en een indringer in het rijk van de goden. Zijn moeder was echter een godin. Hij kan van geslacht en gedaante veranderen, waardoor hij wantrouwen wekt. Zijn immorele gedrag veroorzaakt indirect de dood van Balder, die de godenschemering inluidt. Hij is een onruststoker, een gevaar voor de goden.
https://skjalden.com/norns/ past, present and future; https://www.youtube.com/watch?app=desktop&v=8pZx61TQnlg
De Nornen, schikgodinnen en de Walküren
De Germanen en Vikingen geloofden in een onontkoombaar levenslot, waaraan niet viel te tornen. De Nornen weven het levenslot en beschikken over het lot van alle wezens in de negen werelden. Ze worden voorgesteld als drie zussen, die verleden, heden en toekomst voorstellen: de oudere vrouw Urd, ‘wat geworden is’, de volwassen vrouw Verdani, ‘wat nu gebeurt’, ‘het wordende’, en het meisje Skuld, dat staat voor ‘wat komen gaat’. Ze wonen bij de bron van Urd, waaruit ze water putten om de levensboom water te geven. “In de volksmond waren feeën die zich over de wieg van een pasgeborenen buigen en zijn levenslot bepalen, verwant met de Nornen.” Ze zijn niet allemaal van goddelijke afkomst, sommige van het geslacht van de alven of dwergen. (p61)
De Walküren zijn krijgszuchtige maagden. Valkyrja betekent “zij die uitverkorenen kiest”. Dat zijn de gesneuvelde strijders die zij naar het Walhalla begeleiden als helpsters van Odin. Soms gaan krijgers amoureuze relaties met hen aan - zoals bij Sigrun met de held Helgi - of strijders proberen hen te ‘versieren’ door hun kleren te stelen als zij een bad nemen in een rivier. Oorspronkelijk waren ze demonen van de dood of het dodenrijk, die de zielen van gesneuvelden meenamen. Ze rijden op gevleugelde paarden of wolven met helmen oven hun gouden haren. De mooie en machtige Freyja is de beroemdste van hen. Eir is de barmhartige beschermster van levende strijders die gewonden geneest. Brunhilde treed op als Walküre in Wagners muziekdrama.
https://historianet.nl/beschavingen/vikingen/vikingen-gaven-alles-voor-walhalla
Leaning on a bow, the god Ullr stands atop a frozen lake surrounded by evergreen trees and a building (1882) by Friedrich Wilhelm Heine. Public Domain
https://www.ancientpages.com/2020/01/10/ull-famous-norse-archer-god-of-asgard-and-fastest-skier-ever-known-who-taught-people-the-art/
Andere goden: Hel, Ull en Heimdall en de stralende godheid Balder
De angstaanjagende onderwereldgodin Hel regeert over Helheim, de ondergrondse wereld waar de zielen van de doden verblijven. Zij is een dochter van de kwaadaardige Loki. Haar gezich is half wit en half zwart en geeft het licht en de duisternis weer.
De poorten van Helheim worden bewaakt door de gevaarlijke hellehond Garm. Het woord ‘hel’ betekent ’verborgen’ en is aanwezig in het woord ‘verhelen’. Er is daar een grote ontvangsthal, die meer lijkt op een paleis dan op latere voorstellingen van de hel als vuurpoel.
De oude godheid Ull was een boogschutter en wordt geassocieerd met de jacht. Zijn naam betekent ‘glorie’ en is verwant met ons woord ‘weelde’. Hij trouwde met de reuzin Skadi, die ook met de jacht wordt geassocieerd. Hij is een god die borg staat voor orde en wet en die een eed kan bekrachtigen. Hij lijkt enigszins op Tyr.
Heimdall bewaakt de regenboogbrug tussen Asgaard en Midgaard om de goden te waarschuwen met zijn hoorn als reuzen willen binnendringen. “Hij zou een zoon zijn van Odin... als ‘stralende godheid’ en ‘beschermer van het vuur’ verlicht hij de wereld en waakt hij bij de wereldboom Yggdrasil... “Hij kan honderd mijl ver zien... kan het gras horen groeien [...en] is de belichaming van de heilige orde en trouw. Loki is zijn gezworen vijand”. Hij vecht met hem op leven en dood bij de godenschemering. (p88.89)
Heimdall en Balder
https://www.britannica.com/topic/Heimdall; https://antro.forumfree.it/?t=60698038
Balder, de god van licht, vreugde en zuiverheid, is de lievelingszoon van Odin en Frigg en de favoriet van de Asen. Hij overtreft iedereen in wijsheid een stralende schoonheid, omdat hij licht uitstraalt. zijn naam betekent dapper, het Engelse ‘bold’. Met zijn vrouw Nanna kreeg hij een zoon Forset, een god van gerechtigheid. De goede god Balder “staat bekend om zijn zachte, hulpvaardige, barmhartige aard.”
Balder wordt gedood door een list van Loki, die de hand van Balders blinde broer Höd leidt bij een fataal schot. Höd was Bladers rivaal om de gunsten van Nanna. Balder “is het slachtoffer van kwade krachten, maar tegelijk ook voorbestemd om het einde van de wereld en de wedergeboorte van een nieuwe in te luiden [...Dit] doet denken aan Jezus Christus.” (p91)
https://thewickedgriffin.com/njord-norse-mythology/; https://nl.wikipedia.org/wiki/Freyr_%28god%29:
De vruchtbaarheidsgod Freyr, heer van de lichtalfen in een 19e-eeuwse afbeelding
De Wanen Njord, Freyr en Freyja en Frigg, de vrouw van Odin
Njord is de vader van Freyr en Freyja en de god van de zee en gunstige winden, die ook staat voor rijkdom en voorspoed en als zodanig vaan groot belang voor zeevarende volken als de Vikingen. De viriele god Freyr wordt aangeroepen voor regen, zon, oogsten en voorspoed. Zijn naam betekent ‘heer’. Hij is de tweelingbroer van Freyja, godin van de vruchtbaarheid. Zij behoren tot de Wanen. Maar Frigg en Freyja groeien op bij de Asen als waarborg voor vrede, na een uitwisseling. Freyr heeft een magisch zwaard dat door de lucht kan bewegen en een wonderbaarlijk paard, dat bergen en rotsen, rivieren en stortvloeden kan oversteken en niet bang is voor vuur. Zijn schip heeft een altijd gunstige wind in de zeilen, stuurt zichzelf en kan worden opgevouwen. Freyr trouwt met de reuzin Gerdr, op wie hij smoorverliefd werd en bij wie hij een zoon krijgt, de voorvader van de Zweedse koningen.
Frigg https://pixabay.com/nl/illustrations/frigg-noorse-godin-godin-8510044/;
Freya en haar broer Freyr https://avid-archer.com/freya-goddess-of-norse-mythology/;
De naam ‘Freyja’ betekent ‘vrouw’. Ze is een strijdlustige vrouw, belichaming van liefde, erotiek en vruchtbaarheid met een tomeloze aard en “oogverblindende schoonheid”. (p100). Ze kan zichzelf met haar mantel van valkenveren in een vogel veranderen en van de ene naar de andere wereld vliegen. Ze beschikt ook over andere magische krachten, is in staat de toekomst te voorspellen en kan daardoor vruchtbaarheid en vrede bevorderen. Haar strijdwagen wordt getrokken door katten, of zijn het lynxen? Ze lijkt op de Grieks-Romeinse godin Cybele, die zich in een leeuwenwagen voortbeweegt. Ze behoort bij uitstek tot de Walküren en werkt met hen samen.
Frigg is al genoemd als de vrouw van Odin, koningin van de Asen en godin van de liefde, huwelijk, moederschap en huishouden. Ze is een mooie, rijzige, trouwe echtgenote, maar durft Odin ook tegen te spreken. Ze lijkt op Venus en de Mesopotamische godin Ishtar (Ashtara). “Ze wordt soms voorgesteld als de dochter van Jödr, wat ‘aarde’ betekent,” en wordt geassocieerd met Moeder Aarde. Ze heeft een vooruitziende gave en zou zelfs ieders levenslot kunnen doorzien. Ze wordt op het sterfbed aangeroepen om de overgang te verzachten.
De reus Ymir, https://skjalden.com/ymir/; The Firsherman and the Syren, David Leighton (1856-1858)
Reuzen, monsters en fabelwezens
Reuzen, dwergen, alven en monsters zijn al aan de orde gekomen. De noordelijke mythologie zit er vol mee. Het bekendst zijn wellicht de zeemeerminnen, die mannen kunnen verleiden. Ze zijn verwant met de sirenen. Maar er zijn meer wezens die half dier en half mens zijn. Verder zijn er nimfen, heksen, trollen, gnomen en andere (kwel)geesten. Het woord ‘trol’ komt van ‘tryllal’ dat ‘betoveren’ of ‘toorn aanwakkeren’ betekent. Trollen leven meestal op zichzelf in afgelegen grotten en onderaardse verblijven en schuwen zonlicht en vuur. Het werk van J.R.R. Tolkien heeft al deze wezens gepopulariseerd.
Dan zijn er nog de ‘draugen’, demonische gedrochten, dolende geesten of ‘ondoden’, geen spoken of schimmen, maar een soort levende lijken. Daarom zien ze er afzichtelijk uit en ruiken ze naar bederf en zijn ze kwaadaardig. Daarom worden er stenen op het graf gestapeld, zodat overledenen niet kunnen ontsnappen uit hun graf.
Behalve magische wezens kenden de Vikingen en Germanen ook magische tekens: het runenschrift. ‘Run’ betekent ‘geheim’.
Thor in gevecht met de midgaardslang https://www.dbnl.org/tekst/verm064vana01_01/verm064vana01_01_0044.php;
Trollen, https://nl.wikipedia.org/wiki/Trol_%28mythisch_wezen%29 Illustratie van John Bauer
Commentaar: de strijd van orde en chaos
Een prachtig en leesbaar boek dat tot de verbeelding spreekt. Veel concreter dan de abstracte filosofie van Schelling, in een andere bespreking in dit nuimmer, die verwijst naar vooral Griekse mythologie. Bij de Vikingen en Germanen zien we ook twee tegengestelde krachten: vuur en ijs, hitte en kou, gescheiden door een afgrond. Die afgrond gaat vooraf aan de wereld. In de diverse wezens zijn positieve ordenende krachten en negatieve, vernietigende chaoskrachten te herkennen.
De tegenstelling tussen de kosmische orde en chaoskrachten is een universeel thema in religies en mythologieën, dat vooral bij religiewetenschapper en antropoloog Mircea Eliade naar voren komt. “Wat in het bijzonder... belangrijk is hier is de constante relatie tussen de kosmische en de menselijke orde. De menselijke orde is ‘juist’ in zoverre deze in overeenstemming blijft met de uiteindelijke ‘juiste’ orde van het universum... Deze tegenstelling tussen chaos en kosmos vindt herhaaldelijk uitdrukking in een verscheidenheid aan kosmogonische mythen.” (Peter Berger. ’Religious Institutions’ in Neil Smelser, Sociology, p337 en Het hemels baldakijn, p38)
Dit geldt niet alleen voor mensen maar ook voor goden en andere wezens, die de voortdurend dreigende chaoskrachten bestrijden en de ordenende krachten weergeven, tot wie de mensen hun toevlucht zoeken in een gevaarlijke wereld vol demonische krachten.
Voorbij de bekende bewoonde wereld is er “een soort ‘andere wereld’, een vreemde, chaotische ruimte, bevolkt door spoken [of trollen e.d.], demonen en ‘vreemdelingen’ (die gelijkgesteld worden met de demonen en de zielen er doden).” (Mircea Eliade, Het heilige en profane, p25, ‘Chaos en Kosmos’) Deze beschrijving komt overeen met de mythische wereld van de Germanen en Vikingen. Alles en iedereen heeft er zijn plaats en lostbestemming in een complex geheel van elkaar bestrijdende partijen.
Een belangrijke functie van religie en mythologie is het gemeenschappelijk duiden en betekenis geven van de wereld en het leven. Daarvan is sprake door een samenspel van antagonistische krachten in een heroïsche levensvisie van goden en mensen, reuzen, alven, en andere wezens, die met elkaar samenleven en elkaar bestrijden in een voordurend gevaar. en een precair dynamisch evenwicht waarin onderlinge strijd en overeenkomsten, oorlog en vrede elkaar afwisselen. De strijd wordt gevoegd met behulp van magische vermogens want hun wereld is nog niet onttoverd en nog vol betovering, die nog altijd tot onze verbeelding spreekt.
Een rijk geïllustreerd boek uit 1871 met mooie plaatje van reuzen en andere wezens